14 listopada 2024

Zamiana rozdzielnicy w szpitalu z klasy ochronności I na klasę ochronności II – analiza przypadku 

   Szpital to miejsce, gdzie bezpieczeństwo pacjentów oraz personelu medycznego jest priorytetem. Jednym z kluczowych elementów zapewnienia tego bezpieczeństwa jest odpowiednia instalacja elektryczna, w tym rozdzielnice, które zarządzają dostarczaniem energii elektrycznej do poszczególnych urządzeń medycznych i infrastruktury szpitalnej. W niniejszym artykule rozpatrzona zostanie sytuacja, w której w szpitalu doszło do wymiany rozdzielnicy elektrycznej z klasy ochronności I na rozdzielnicę klasy 2, oraz jakie konsekwencje niesie za sobą taka zmiana.

Rysunek 1 Rozdzielnica PrismaSeT XS - przykład zastosowania

Klasy ochronności – podstawowe informacje

Klasy ochronności informują o najważniejszych cechach urządzeń elektrycznych w kwestii ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. Według normy PN-EN 61140:2005/A1:2008 Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym — Wspólne aspekty instalacji i urządzeń, wyróżnia się więc 4 klasy ochronności:

• Klasa ochronności 0 – urządzenia w tej klasie mają zapewnioną ochronę podstawową, czyli przed dotykiem bezpośrednim i brak wymagań dla ochrony dodatkowej np. przy uszkodzeniu. Urządzenia te nie posiadają zacisku ochronnego i w Polsce mogą być montowane tylko w wybranych miejscach poza zasięgiem człowieka, bądź w przypadku stanowisk izolowanych.
• Klasa ochronności I – urządzenia w tej klasie, oprócz ochrony podstawowej, są wyposażone w ochronny przewód uziemiający (PE), co pozwala na samoczynne szybkie wyłączenie zasilania w przypadku uszkodzenia izolacji. Ochrona przed porażeniem opiera się głównie na uziemieniu obudowy, która w sytuacji awarii chroni użytkownika przed porażeniem prądem.
• Klasa ochronności II – urządzenia te posiadają podwójną izolację lub wzmocnioną izolację, co zapewnia ochronę zarówno przed dotykiem pośrednim, jak i bezpośrednim. Eliminuje to konieczność stosowania przewodu ochronnego. Dzięki temu ryzyko porażenia prądem elektrycznym jest znacznie mniejsze, nawet w przypadku uszkodzenia izolacji podstawowej.
• Klasa ochronności III – ochrona w tej klasie opiera się na niskim napięciu zasilania (do 50V AC i 120V DC), co sprawia, że urządzenia te są bezpieczne bez potrzeby stosowania uziemienia (np. brak bolca ochronnego we wtyczce) czy specjalnych środków ochrony.

To, jakiej klasy ochronności urządzenia powinny być wykorzystane w danej realizacji, zależy bardzo często od warunków, w jakich mają pracować.

Rozdzielnica I klasy ochronności w szpitalu

W omawianym szpitalu pierwotnie zastosowano rozdzielnicę elektryczną I klasy ochronności. Była ona wyposażona w przewód ochronny (PE), który zapewniał bezpieczeństwo eksploatacji w przypadku wystąpienia uszkodzeń izolacji. Rozdzielnica ta spełniała standardy ochrony poprzez uziemienie, co jest powszechną praktyką w instalacjach przemysłowych oraz budynkach użyteczności publicznej, gdzie występuje potrzeba ochrony przed porażeniem w sytuacjach awaryjnych.

Jednak po przeprowadzeniu rutynowej kontroli przez elektryka, który zbadał stan techniczny oraz skuteczność ochrony, podjęto decyzję o modernizacji i zamianie rozdzielnicy na urządzenie o wyższej klasie ochronności – klasie II.

Z czego wynikała konieczność zmiany?

Decyzja o zamianie rozdzielnicy na urządzenie klasy ochronności II wynikała z kilku kluczowych czynników:

• Wyższy poziom ochrony – Rozdzielnice klasy II zapewniają podwójną lub wzmocnioną izolację, co oznacza, że ryzyko porażenia prądem jest mniejsze nawet w przypadku uszkodzenia izolacji. Szpital, jako placówka zdrowotna, w której funkcjonują urządzenia medyczne o dużej wrażliwości i wymagające bezpiecznego zasilania, wymaga szczególnie wysokich standardów bezpieczeństwa.
• Redukcja ryzyka błędów związanych z uziemieniem – Urządzenia klasy I ochronności wymagają sprawnego uziemienia, co może być trudne do monitorowania na bieżąco. II klasa eliminuje konieczność stosowania przewodu ochronnego, co zmniejsza ryzyko błędów instalacyjnych oraz późniejszych problemów wynikających z uszkodzeń przewodów ochronnych.
• Zwiększona niezawodność – Podwójna izolacja oznacza, że rozdzielnice klasy II są mniej podatne na awarie wynikające z uszkodzenia podstawowej izolacji. To z kolei przekłada się na większą niezawodność działania instalacji elektrycznej, co jest kluczowe w środowisku szpitalnym, gdzie przerwy w dostawie prądu mogą zagrażać życiu pacjentów.
• Przepisy i normy – W ostatnich latach normy dotyczące instalacji elektrycznych w miejscach o wysokim stopniu zagrożenia, takich jak szpitale, uległy zaostrzeniu. Wymagania dotyczące stosowania urządzeń o wyższych klasach ochronności, w tym klasy II, stają się coraz bardziej powszechne.

Rozdzielnica II klasy ochronności

W myśl zaleceń wyspecjalizowanego elektryka niezbędne było zastosowanie rozdzielnicy w II klasie ochronności. W związku z tym podjęto decyzję o wykorzystaniu obudów PrismaSeT XS, które odpowiadają na panujące standardy i normy na lokalnym rynku.

Rysunek 2 PrismaSeT XS, obudowa natynkowa, 5 rzędów, 24 moduły/ rząd

Korzyści wynikające z zastosowania rozdzielnicy II klasy ochronności PrismaSeT XS

• Kompatybilność – pełna zgodność z produktami Schneider Electric, zarówno aparatami, jak i akcesoriami montażowymi. Możliwe jest również zastosowanie wyłączników NSXm za sprawą regulacji pozycji szyny DIN.
• Podwyższony poziom bezpieczeństwa – Dzięki zastosowaniu rozdzielnicy o II klasie ochronności, ryzyko porażenia prądem jest znacznie zredukowane, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa pacjentów i personelu.
• Elastyczność – możliwość łączenia rozdzielnic w pionie i poziomie oraz dostępność wersji multimedialnej.
• Niezależność od systemu uziemienia – Urządzenia klasy II nie wymagają przewodu ochronnego, co oznacza mniejsze ryzyko związane z potencjalnymi awariami uziemienia i bardziej stabilne działanie instalacji.
• Ochrona urządzeń medycznych – W przypadku awarii zasilania, urządzenia medyczne są mniej narażone na uszkodzenia, co może zapewnić większą ciągłość pracy i ochronę zdrowia pacjentów.
• Szeroka oferta akcesoriów – które mogą przyczynić się m.in. do zwolnienia miejsca na szynach DIN (blok rozdzielczy VDIS), montażu szyny na 2 głębokościach i 2 szerokościach (adapter głębokości szyny DIN) oraz zwiększenia ilości aparatów w rozdzielnicy (dodatkowe szyny DIN).

Podsumowanie

Choć w wielu przypadkach urządzenia I oraz II klasy ochronności mają ten sam zakres zastosowania ze względu na wpływ warunków zewnętrznych na skuteczność środków ochrony przeciwporażeniowej, to niekiedy zastosowanie rozdzielnic II klasy ochronności może okazać się niezbędne. W praktyce oznacza to, że urządzenie zostało tak zaprojektowane, by nawet w przypadku uszkodzenia izolacji, czy jednego z elementów, ochrona została w pełni zachowana, a rozdzielnica była bezpieczna. W rezultacie modernizacja rozdzielnicy nie tylko spełnia normy bezpieczeństwa, ale także daje pewność, że instalacja będzie służyć w sposób niezawodny przez długi czas, co jest niezwykle istotne w kontekście ochrony zdrowia i życia.